NATUURLIJKE WEERSTAND – GRIEP = 2 – 0
om het eens in een voetbaluitslag te zeggen…
Over griep-perikelen dus, al is het griepseizoen, dat is het winterseizoen november 2015-maart 2016, nu wel afgelopen – er zijn weer heel wat mensen ziek geworden, jaarlijks overlijden zo’n 2000 Nederlanders (waarschijnlijk) aan griep. Er wordt in deze periode steeds vaker in de media aandacht aan geschonken – jaarlijks kunnen zo’n vijf miljoen Nederlanders de griepprik krijgen. Ook in het archief van onze rubriek zijn enkele griep-artikelen opgenomen. Er is echter een onderwerp waar minder over te lezen valt, maar dat zeker preventief gezien van belang is en dus actueel blijft, dus ook buiten het griepseizoen: onze natuurlijke weerstand, het menselijk immuunsysteem kan griep- en verkoudheidsvirussen bestrijden, zelfs besmetting voorkomen.
We hebben er twee van: het innate- en het lerende immuunsysteem.
Innate immuunsysteem…
Dit is het (deel van het) immuunsysteem dat ons, als alles goed gaat, vanaf de geboorte beschermt tegen ziektekiemen. Het is de eerste verdediging van het lichaam die in actie komt als virussen of andere ziekteverwekkers het lichaam proberen binnen te komen.
Met hun killer-cellen…
De stoottroepen van dat innate immuunsysteem bestaan uit zogenaamde natural killercellen en andere witte bloedcellen. Die circuleren in het lichaam, en scannen voortdurend de cellen die ze tegenkomen. Treffen ze een cel die besmet is door een virus, dat doden ze die meteen – en daarmee dus ook de virussen erin. Als er voldoende killercellen in het lichaam actief zijn, krijgen griep en verkoudheid geen kans.
Lerend immuunsysteem
of het verworven immuunsysteem. Dat reageert op virussen die ons eerder al eens ziek hebben gemaakt, het zijn virussen die onze killercellen niet hebben kunnen uitschakelen, en die ons ziek hebben gemaakt. Deze lerende immuuncellen opereren naast de stoottroepen als specialisten die cellen herkennen die door een specifiek virus zijn besmet en die vervolgens alsnog opruimen. Vaccins (met verzwakte ziekteverwekkers) werken als instructeurs die het lerende immuunsysteem onderwijzen.
Voorkomen van griep en verkoudheid = versterken van het innate immuunsysteem
<It’s de leefstijl, stuped!> Enkele leefstijlfactoren die het immuunsysteem sterker of zwakker kunnen maken stippen we hier even aan.
S l a p e n , goed of juist slecht of te weinig slapen. De weefsels die immuuncellen produceren, herstellen tijdens de slaap. Overdag, als we actief zijn, sluipen er allerlei foutjes in de cellen van die weefsels; ‘s nachts, tijdens de slaap, repareert het lichaam de schade. Slecht of onvoldoende slapen vermindert het aantal en de kwaliteit van de immuuncellen in het lichaam. Contact met een virus vergroot de kans op echt ziek worden. Het effect van slaap wordt sterker naarmate je ouder wordt. Als je jong bent kan je immuunsysteem een paar keer nachtbraken achter elkaar wel hebben. Na je 50e word je kwetsbaarder en worden de cellen minder actief, ze worden luier. Slecht, of te weinig slapen heeft dan gevolgen voor je immuunsysteem.
B e w e g e n , dan zit je bij een voetbalclub natuurlijk op je plek… Een andere belangrijke leefstijlfactor is inderdaad lichaamsbeweging. Die blijkt het immuunsysteem te activeren door bijvoorbeeld stress te verminderen, maar ook op andere manieren die ook de geleerden nog niet helemaal begrijpen. Regelmatig bewegen blijkt in ieder geval de weerstand tegen onder meer griep te vergroten. Dit gebeurt overigens niet door korte en explosieve bewegingen, maar door langdurige beweging op een matig niveau; regelmaat is daarbij ook van belang. Bijvoorbeeld elke dag fietsen naar werk of school, je reguliere trainingen, wandelen na het eten, sorteren meer effect dan een uurtje per week zweten met zware gewichten in het fitnesscentrum.
De b e k e n d e r i e d e l s ten slotte: goede voeding met veel groenten en fruit, volle graanproducten en weinig slechte vetten houden het immunsysteem in vorm. Voor afweer tegen virussen zijn vitaminen zoals C en E en mineralen zoals zink en selenium belangrijk, volop te vinden in mager vlees en bladgroenten (zink) en in noten, vis en volle granen (selenium). En… dan ook maar niet roken.
Pillen, poeders, voedingssuplementen?
<het origineel is beter!> geldt ook hier, voor gezonde mensen. En het origineel is te vinden in goede voeding – zie boven.
Stress
Verdient nog even aandacht. Het is een eigentijds onderwerp en actueel voor alle leeftijden. Een korte periode van stress is geen probleem, voor de huidige mens zowat normaal te noemen. `Maar door dagen- of wekenlang stress maakt het lichaam meer stresshormonen aan. Die zorgen ervoor dat het lichaam prioriteit geeft aan alles wat het nu direct nodig heeft om goed te functioneren, en minder prioriteit aan processen die pas op langere termijn belangrijk zijn. Het immuunsysteem is niet zo belangrijk om vandaag te overleven, en dus maken stresshormonen de cellen van het innate immuunsysteem luier.` Aldus hoogleraar Huub Savelkoul uit Wageningen. Als de oorzaken van de stress niet weg te nemen zijn, is het toch van belang ontspanning te zoeken. Alles wat ontspant, troost, amuseert, of vertroost verlaagt de cortisolspiegel tijdens de stress. Vakantie, humor, stevige wandeling… zullen je goed doen.
Al met al hebben we dus die 2 – 0 voor een belangrijk deel zelf in de hand…
Redactie Sport & Gezondheid
(Bron: Gezondgids, februari 2016. Interview met Huub Savelkoul, hoogleraar Celbiologie en Immunologie, Wageningen Universiteit)